တညင္းသီး ႏွင့္ သူ၏ အဆိပ္ (အဆိပ္ေတြနဲ႔ အသီး)

တညင္းသီး ႏွင့္ သူ၏ အဆိပ္ (အဆိပ္ေတြနဲ႔ အသီး)
----------------------------------------------
အားလုံးသိၾကတဲ့ အသီးပါပဲ။ ႀကဳိက္တဲ.လူလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္ထင္ ပါတယ္။ အထူးသျဖင္. အမ်ဳိးသမီးေတြ ျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တညင္းသီးပါ။ တညင္းသီးကုိ English လုိ Djenkol Bean လုိ.ေခၚၿပီး၊ သူ.ရဲ. Scientific name ကေတာ. Pithecolobium -lobatum လုိ.ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီးမွာ လူကုိ အက်ဳိးျပဳတဲ. ဗီတာမင္ဓာတ္ပါ၀င္မႈ မ႐ွိပါဘူး။ သူ.မွာ ပါ၀င္တာကေတာ.လူကုိ ဒုကၡေပး ႏုိင္တဲ. အဆိပ္ဓာတ္ပါ။ တညင္းသီးမွာ Djenkolic acid ဆုိတဲ.အဆိပ္ေတြ ၀.၃% ကေန ၁.၃% အထိပါ၀င္ပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ အဆိပ္သင္.တတ္တဲ. အစားအစာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီး အဆိပ္သင္.တာကုိ Djenkilism လုိ.ေခၚပါတယ္။ အဆုိး႐ြားဆုံးကေတာ. ေက်ာက္ကပ ္ႏွစ္ခုစလုံး တစ္ၿပဳိင္နက္ ပ်က္စီးၿပီး အသက္ဆုံး႐ႈံးတဲ. အထိ ျဖစ္ႏုိင္တာပါပဲ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တညင္သီးေပါတဲ.ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ပဲခူးတုိင္း၊ ေ႐ြက်င္နဲ.သံေတာင္ႀကီး ေဒသေတြမွာ တညင္းသီး အဆိပ္သင္.မႈ အမ်ားဆုံးေတြ.ရပါတယ္။ တညင္းသီးေပါတဲ. ရာသီမွာ အဆုိးဆုံးျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ အဆိပ္သင္.မႈေၾကာင္. အသက္ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြ ႐ွိပါတယ္။ အထူးသျဖင္. အဆိပ္သင္.တဲ. အခါ ေဆး႐ုံ တက္ေရာက္ၿပီး စနစ္တက် ကုသမႈ မခံယူရင္ေသဆုံးဖုိ.လမ္း ပုိမ်ားတယ္လုိ. ဆုိပါတယ္။

အဆိပ္သင္.ျခင္း

တညင္းသီး အဆိပ္ရဲ. ဖြဲ.စည္းပုံေမာ္လီက်ဳးကေတာ. အပ္ေခ်ာင္းပုံေလးေတြကုိ ပုတီးသီသလုိ သီထားတဲ.ပုံျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္႐ွည္ၿပီး တစ္ခုနဲ. တစ္ခု အလြယ္တကူ ခ်ိတ္တြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ. ခႏၶာကုိယ္မွာ အဆိပ္ေတြ၀င္လာရင္ အသည္းက ပ်က္ျပယ္ေအာင္လုပ္ေပး ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကေတာ. ခႏၶာကုိယ္က အညစ္အေၾကးေတြကုိ စြန္.ထုတ္ေပးပါတယ္။ တညင္းသီးစားလုိက္ရင္ ပါ၀င္တဲ.အဆိပ္ေတြဟာ ေသြးထဲကုိ အရင္ေရာက္သြား ပါတယ္။ ၿပီးတဲ.အခါ အသည္းကုိ ေရာက္ပါတယ္။ အသည္းဟာ ခႏၶာကုိထဲကုိ ေရာက္လာတဲ. အဆိပ္ေတြကုိ
ပ်က္ျပယ္ေအာင္လုပ္ေပးႏုိင္ေပမယ့္ တညင္းသီးမွာပါတဲ. အဆိပ္ကုိေတာ.ပ်က္ျပယ္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ဘူးလုိ. ဆုိပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေက်ာက္ကပ္ကေနစြန္.ထုတ္ဖို.ႀကဳိးစားရပါတယ္။ ဒါေပမယ္. တညင္းသီးအဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးရဲ.တည္ေဆာက္ပုံေၾကာင္. ဆီးျပြန္ငယ္ ေလးေတြ ပိတ္ဆုိ.တတ္ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အပ္ေခ်ာင္းပုံ အဆိပ္ ေမာ္လီက်ဳးေတြက ထုိးလုိ. ေသြးေၾကာေလးေတြ ေပါက္တတ္္ ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆီးသြားရင္ ေသြးပါတာ၊ ဆီးသြားနည္းတာေတြ ျဖစ္လာ ပါမယ္။ ပုိၿပီးဆုိးလာတဲ.အခါ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္ၿပီး ဆီးလုံး၀သြားလုိ.မရျဖစ္လာပါမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ႏွစ္ခုစလုံးက ဆီးမထြက္ႏုိင္လုိ. တင္းလာၿပီး မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ နာက်င္လာပါမယ္။ ေသြးထဲမွာ Ureaနဲ.အဆိပ္အေတာက္ေတြမ်ားလာၿပီး
ေဆး႐ုံကုိ အခ်ိန္မီ တက္ေရာက္ကုသမႈမခံယူရင္အသက္ေသဆုံးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါကုိ ႐ုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း (Acuterenal failure) လုိ.ေခၚပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္သန္.စင္စက္ (Renal dialysis) နဲ.အခ်ိန္မီကုသ ႏုိင္မွသာ အျမန္ဆုံးသက္သာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တညင္းသီးစားမယ္ဆုိရင္
တညင္းသီးမွာပါတဲ. အဆိပ္ဓာတ္ဟာ ေရမွာ အနည္းငယ္သာ ေပ်ာ္၀င္တဲ. အဆိပ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ေပ်ာ္၀င္ႏႈန္းက ၀.၅% သာျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိ ျပဳတ္လုိက္ရင္ အဆိပ္ဓာတ္နည္းနည္းသာ ေပ်ာ္၀င္ၿပီး ျပည္.၀သြားတဲ.အတြက္ အဆိပ္ေတြ ထပ္ၿပီးမေပ်ာ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင္. ေရနဲ.ျပဳတ္တဲ.အခါတစ္ႀကိမ္တည္းနဲ. မလုံေလာက္ပါဘူး။ အနည္းဆုံး သုံးႀကိမ္မွ ငါးႀကိမ္ထိ ေရမ်ားမ်ားနဲ. ျပဳတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပဳတ္ၿပီတဲ. ေရေတြကုိလည္း သြန္ပစ္ၿပီးေရအသစ္နဲ. ထပ္ျပဳတ္ရမွာပါ။ ဒါဆုိရင္ေတာ. အႏၱရယ္ ေတာ္ေတာ္ ေလ်ာ.သြားမွာပါ။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ 300ֹC ေက်ာ္မွသာ ဓာတ္ျပယ္ ပ်က္စီးပါတယ္။ ေရဆူမွတ္ဟာ 100ֹC သာ႐ွိတာေၾကာင္. ဘယ္လုိမွ ဓာတ္မျပယ္ႏုိင္ ပါဘူး။ တကယ္လုိ.မ်ားမီးဖုတ္ၿပီးစားရင္ အဆိပ္ေတြဟာ ဓာတ္လည္းမျပယ္၊ အျပင္လည္းမေရာက္ေတာ. 100% ခႏၶာကုိယ္ထဲ ေရာက္ၿပီး ဒုကၡေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိ ဆားရည္မွာ ၾကာၾကာ စိမ္ၿပီးစာရင္ေတာ. အဆိပ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ေလးေလ်ာ. နည္းသြားတယ္
လုိ.ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ ဆားရည္မွာ အလြယ္တကူေပ်ာ္၀င္ပါတယ္။ သိပၸံနည္းအရ pH မ်ားေလေလ ေပ်ာ္၀င္မႈ Solubility မ်ားေလေလျဖစ္ပါတယ္။

အနံ.ျပင္းျပင္း၊ အဆိပ္ျပင္းျပင္း

တညင္းသီး စားၿပီးတဲ. အခါ ပါးစပ္မွာ နံေနတာ၊ ဆီးသြားရင္ အနံ.ဆုိးတာေတြဟာခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အဆိပ္ေတြ ၀င္ေနၿပီလုိ.ဆုိလုိတာပါပဲ။ တညင္းသီး အဆိပ္နဲ.ပတ္သက္ၿပီး WHO(1970), South East Journal of Tropical Medicine(1978) စသျဖင္. ထုတ္ျပန္ေရးသား ထားတာေတြလည္း
႐ွိပါတယ္လုိ. ဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင္.စားၿပီးရင္ ခႏၶာကုိယ္ကုိလည္း ဒုကၡေပးသလုိ အိမ္သာထဲမွာလည္း အနံ.ဆုိးေပးတဲ. ဒီလုိအသီးကုိ တတ္ႏုိင္သမွ်ေတာ့ မစားသင့္ဘူးလုိ႔ ထင္ပါတယ္။

(ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္-FAME ၏ က်န္းမာသုတအစီအစဥ္မွ ေကာက္ႏုတ္၍
အက်ဥ္းခ်ဳံးေဖာ္ျပပါသည္။)