ေပါက္ေရာက္ရာေဒသ
ကန္းေဇာ္ပင္ သည္ ၿမိတ္ခရုိင္အတြင္းရွိ ၿမိတ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ကၽြန္းစုၿမိဳ႕နယ္၊ တနသၤာရီၿမိဳ႕နယ္၊ ပုေလာၿမိဳ႕နယ္ မ်ား၌ ေျမနိမ့္ခ်ိဳမ့္၀ွမ္း၊ ရႊံ႕ႏံြေပါ၍ ေရရရွိေသာ ေဒသမ်ားတြင္ အမ်ားအားျဖင့္ ေပါက္ေရာက္ပါသည္။ အပင္အရြယ္ အစားမွာ အပင္ႀကီး မ်ိဳးစုျဖစ္ၿပီး အျမင့္ေပ ၁၀၀ ေက်ာ္အထိ ရွိသည္။ ရုကၡေဗဒအမည္မွာ Bacourea Sapida ဟု ေခၚပါသည္။ အရြက္၏ အလ်ားမွာ ရွစ္လက္မခန္႔ရွိ၍ အနံ ႏွစ္လက္မခန္႔ ရွိၿပီး ငွက္ေမႊးပံုသ႑န္ ျဖစ္ပါသည္။ ေဆာင္းေႏွာင္း တပုိ႔တဲြႏွင့္ ေႏြဦးေပါက္ တစ္ေပါင္းလတုိ႔တြင္ ဒူးရင္း၊ မင္းဂြတ္တုိ႔ ပြင့္ခ်ိန္ႏွင့္အတူ ပြင့္သီးၾက ပါသည္။ အသီးသီးခ်ိန္မွ ရင့္မွည့္ခ်ိန္ အထိ အစိမ္းေရာင္ အတုိင္းသာ ရွိၿပီး ကဆုန္၊ နယုန္လမ်ားတြင္ ေၾကြက်၍ ေကာက္ယူရရွိ ႏုိင္ပါသည္။
ကန္းေဇာ္ေစ့ ပံုသ႑ာန္
ကန္းေဇာ္အေစ့၏ ပံုသ႑ာန္မွာ ခရုဖတ္ပံုရွိၿပီး ခေရေစ့ႏွင့္လည္း အေပၚယံအားျဖင့္ ဆင္တူပါသည္။ အေစ့မွာ ေျပာင္ေခ်ာ၍ နီညိဳေရာင္၊ ၾကက္ေသြးေရာင္ ရွိပါသည္။ ကန္းေဇာ္ ေစ့မ်ားကုိ ရွာေဖြေကာက္ယူ၍ သံုးရက္ခန္႔ ေနပူ လွမ္းၿပီး အေစ့ခံြ ၾကြပ္လာသည့္အခါ လက္ျဖင့္ခြာ၍ အတြင္းသား အေစ့မ်ားကုိ ထုတ္ယူရပါသည္။ ယင္း အေစ့မ်ားကုိ လက္ေထာင္းဆံုတြင္ ညက္ေအာင္ေထာင္းၿပီး ရရွိလာေသာ အမႈ႔န္မ်ားကုိ ေလလံုေအာင္ ထားရပါသည္။
ကန္းေဇာ္ဆီ ထုတ္ယူပံုအဆင့္ဆင့္
ကန္းေဇာ္အေစ့ခံြကုိ လက္ေထာင္းဆံုျဖင့္ ေထာင္း၍ ရလာသည့္ အမႈန႔္မ်ားကုိ ယူၿပီး မူလက ခြာၿပီးထားသည့္ အေစ့မ်ားျဖင့္ ေရာေႏွာကာ ေပါင္းအုိးတြင္ ထည့္ရပါသည္။ ေရမျပည့္တျပည့္ ထည့္ထားေသာ ဒန္အုိးကုိ မီးဖုိေပၚ တင္၍ ကန္းေဇာ္အမႈ႔န္မ်ား ထည့္ထားသည့္ ေပါင္းအုိးကုိ အေပၚမွ တင္ရသည္။ ေပါင္းအုိး၏ အဖံုးလႈံေစရန္ ေပါင္းအုိး၀တြင္ ငွက္ေပ်ာဖက္အစိမ္းခံ၍ အေပၚမွ ပန္းကန္ျပားျဖင့္ အုပ္ေပးရသည္။ နာရီ၀က္မွ် ၾကာလွ်င္ ေပါင္းအုိး အဖံုးကုိ ဖြင့္၍ ၀ါးခၽြန္ငယ္ျဖင့္ ေပါင္းအုိးအ၀ ရွိသေလာက္ ထုိးေဖာက္ၿပီး ဖြေပးရသည္။ ေနာက္ထပ္ ဆယ့္ငါးမိနစ္ၾကာလွ်င္ တစ္ႀကိမ္ သံုးေလးခါလုပ္ၿပီးမွ ကန္းေဇာ္မႈန္႔မ်ား က်က္မက်က္ကုိ လက္ျဖင့္ ပြတ္၍ စမ္းၾကည့္ ရသည္။ ဆီမ်ား ထြက္လာလွ်င္ ကန္းေဇာ္မႈ႔န္မွာ က်က္ေလာက္ပီျဖစ္၍ အဆီညွစ္ယူရန္ ျပင္ဆင္ ရသည္။
ေပါင္းအုိးထဲမွ ကန္းေဇာ္ဆီမႈန္႔ မ်ားကုိ ကရြတ္ဟု ေခၚသည့္ ၀ါးႏွီးျဖင့္ ရက္လုပ္ထားေသာ အိတ္ထဲသုိ႔ တစ္ဇြန္းခ်င္း ခပ္ထည့္ရသည္။ အိတ္ထဲသုိ႔ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႔ ထည့္ပီးေသာ္ အိတ္အ၀ကုိ အစသပ္လိပ္ပီး သစ္သား ညစ္ရသည္။ ထြက္လာေသာ ကန္းေဇာ္ဆီမ်ားကုိ ဇလံုတစ္ခုတြင္ ခံယူ၍ တစ္ေနခန္႔ ေနလွမ္းသည့္ အခါ ေရမ်ား အေငြ႔ပ်ံသျဖင့္ ကန္းေဇာ္ဆီစစ္စစ္ ရရွိပါသည္။ အမႈန္႔ႀကိတ္စက္ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ရယူသည့္ ကန္းေဇာ္ဆီမွာ လက္ေထာင္းဆံုျဖင့္ အမႈန္႔ေထာင္း ယူထားသည့္ ကန္းေဇာ္ဆီႏွင့္ ေဆးဖက္၀င္ အာနိသင္ ကြာျခားသည္။
ကန္းေဇာ္ဆီမ်ားကုိ ဖန္ပုလင္းမ်ားတြင္ ထည့္ရင္း ရင္ကန္းအဆုိ႔ျဖင့္ ပိတ္ဆုိ႔ထားၾကသည္။ ကန္းေဇာ္ဆီမွာ ပုလင္း မ်ားထဲတြင္ တစ္ျဖည္းျဖည္း အနည္ထုိင္လာရာ ငါးဆယ္က်ပ္သား၀င္ ပုလင္းတစ္လံုးလွ်င္ တစ္လက္မမွ် ရရွိတတ္ ၾကသည္။ ၄င္းအနည္မ်ားကုိ ကန္းေဇာ္ေခ်းဟု ေခၚၾကသည္။ ထုိကန္းေဇာ္ဆီေခ်း မ်ားကုိ ျပည္စု၊ ျပည္တည္၊ အနာေဟာင္း၊ အနာေဆြး၊ အနာဆုိး အနာမ်ားတြင္ ထည့္ေပးၾကသည္။ ကန္းေဇာ္ဆီကုိ ႏွစ္ကာလ ရွည္ၾကာစြာ ထားလည္း အေရာင္၊ အနံ႔၊ အရသာႏွင့္ ဂုဏ္သတၱိ အာနိသင္မ်ား မေျပာင္းလဲေပ... ကန္းေဇာ္ဆီ၏ အေရာင္မွာ ဆီအုန္းဆီၾကမ္း အေရာင္ႏွင့္ ဆင္တူပါသည္။ ထုတ္လုပ္ထားစတြင္ အနယ္၊ အမႈန္႔မ်ား ရွိေန၍ ၀ါေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ျဖစ္ေန ပါသည္။ အန႔ံမွာ ၾကမ္းပုိးေကာင္ ပြတ္ေခ်ပီး ထြက္လာသည့္ အနံမ်ိဳးျဖစ္၍ ဆူးၾကမ္းပုိး ရြက္ အနံ႔ႏွင့္ ပုိတူ ပါသည္။ အရသာမွာ ခ်ိဳ၊ ဆိမ့္၊ ခါး ေႏွာေနပါသည္။
အသံုး၀င္ပံု
ကန္းေဇာ္ဆီသည္ ၀မ္းဗုိက္အတြင္းရွိ အူမ်ားႏွင့္ အစာအိမ္တုိ႔တြင္ ျဖစ္တတ္သည့္ အနာေရာဂါမ်ား၊ သားအိမ္ ကင္ဆာ၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္၊ ေလထုိး၊ ေလေအာင့္ ေ၀ဒနာမ်ားကုိ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းပါသည္။ ၀မ္းတြင္းရွိ အလံုး အၾကိတ္မ်ားကုိ ကန္းေဇာ္ဆီ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းပါသည္။ ထိခုိက္၊ ရွနာ၊ ျပည္စုနာ၊ အုိင္းအနာ၊ အနာ ပခ်ဳပ္၊ အသားတြင္း ေသြးပုတ္၊ ျပည္ပုတ္ အနာမ်ားကုိ ဂြမ္း၊ ပတ္တီးစ မ်ားျဖင့္ ထည့္အံုးေပးလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္း ပါသည္။ ဂရင္ဂ်ီနာ၊ လိပ္ေခါင္း၊ ဒူလာ၊ စအုိျပန္၊ မီးယပ္၊ အသားအရည္ ခမ္းေျခာက္၊ ထံုက်င္ ကုိက္ခဲသည့္ ေရာဂါမ်ားကုိ လိမ္းေပးျခင္း၊ ေသာက္ေပးျခင္း တုိ႔ျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းပါသည္။ ပူစပ္၊ နာက်င္မႈ မရွိဘဲ၊ အနာေကာင္းသည့္ အခါ အနာရြတ္။ အမဲကြက္မ်ား ထင္က်န္ျခင္း မရွိဘဲ နဂုိအသားအရည္ အတုိင္းပင္ ျဖစ္ေနပါသည္။
ရည္ညႊန္း- ေရႊသာရီမဂၢဇင္း(၂၀၀၂)
