သႏၱာေတာမ်ားႏွင္႔ ၿမိတ္ကၽြန္းစု

သႏၱာေတာမ်ားႏွင္႔ ၿမိတ္ကၽြန္းစု
------------------------------
စာေရးသူ - ေအာင္ဇင္လတ္

ႀကည္လင္ေနေသာ ပင္လယ္ေရၿပင္ေအာက္ေၿခတြင္ ပံုသ႑န္ အမ်ိဳးမ်ိဳးၿဖင္႔ ဆန္းက်ယ္စြာ လွပေနေသာ ေရာင္စံု ေက်ာက္ပြင္႔ ေက်ာက္ပန္း ေက်ာက္ေဆာင္ ေက်ာက္တန္း မ်ားကို သင္ၿမင္ေတြ႔ဖူးေကာင္း ေတြ႔ဖူးေပ လိမ္႔မည္၊ အမွန္စင္စစ္ ၄င္းတို႔သည္ ေက်ာက္ေဆာင္ ေက်ာက္တန္းမ်ား မဟုတ္ႀက၊ သႏၱာေခၚ ပင္လယ္ေရေန သတၱ၀ါေလး မ်ား၏ အစုအဖြဲ႔ ပံုေဆာင္ခဲ မ်ားသာ ၿဖစ္သည္။ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားကို Coral ဟုေခၚ၍ သႏၱာေကာင္ေလး မ်ားကို Polyp ဟု ေခၚသည္။

သႏၱာေတာ

 

Polyp မ်ားသည္ သက္ရွိမ်ား ၿဖစ္ႀကသည္။ သူတို႔သည္ ေရညွိေရေမွာ္မ်ား ငါးငယ္ေလးမ်ားႏွင္႔ Plankton ေခၚ ေရမႊားငယ္ေလး မ်ားကို ဖမ္းယူ စားေသာက္ကာ ေနေရာင္ၿခည္ၿဖင္႔ ရွင္သန္ႀကေသာ ပင္လယ္ ေရေအာက္ သတၱဝါငယ္ေလး မ်ား ၿဖစ္ႀကသၿဖင္႔ Cool water genus lophelia ေခၚ ေရနက္ေပ်ာ္ သႏၱာ အခ်ိဳ႔မွလြဲ သႏၱာ ေက်ာက္တန္း မ်ားကို ေနေရာင္ၿခည္ ထိုးေဖါက္ ေရာက္ရွိနိဳင္ေသာ ေရအနက္ အမ်ားဆံုး ေပ ၂၀ဝ၏ အထက္ဘက္ အပိုင္းတြင္သာ ေတြ႔ရေလ႔ ရ ွိသည္။

အမ်ိဳးစားေပၚတြင္ တည္မွီ၍ သႏၱာမ်ား၏ သက္တမ္းမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိသည္။ အခ်ိဳ႔မွာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ကာ အခ်ိဳ႔မွာ ၂ႏွစ္မွ ႏွစ္ ၁၀ဝ အထိ ရွည္လ်ားစြာ အသက္ရွင္ႀကၿပီး အစုအေဝ ပံုေဆာင္ ေက်ာက္တန္းမ်ား အၿဖစ္ႏွင္႔မူ  ၅ ႏွစ္မွ ရာစုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အထိ တည္ေနနိဳင္ႀကသည္။ သူတို႔သည္ လၿပည္႔ႏွင္႔  လသာညမ်ားတြင္ သားဥမ်ားကို လႊင္႔ထုတ္ၿခင္းၿဖစ္ မ်ိဳးပြားႀကသည္။

သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားသည္ ကမၻာ႔ဇီဝ စက္ဝန္း လည္ပတ္ရွင္သန္ေရးတြင္ မရွိမၿဖစ္ လိုအပ္ေသာ အေရးႀကီး အစိတ္အပိုင္းႀကီးမ်ား ထဲက တခုၿဖစ္သည္။ ကမၻာ႔ဇီဝ စက္ဝန္း လည္ပတ္ရွင္သန္ေရးတြင္ မရွိမၿဖစ္ လိုအပ္ေသာ အၿခား အေရးတႀကီး အစိတ္ပိုင္းႀကီးတစ္ခုၿဖစ္သည္႔ ဒီေရေရာက္ေတာ (လမုလမဲ႔ေတာ) မ်ားႏွင္႔ နီးကပ္စြာ တည္ရွိႀကၿပီး တခုႏွင္႔တခု အၿပန္အလွန္ အက်ိဳးၿပဳႀကသည္။

သႏၱာ ေက်ာက္တန္း မ်ားကို ကမၻာ႔ေရထု ဧရိယာ ဝ.၁ % တြင္ သာေတြ႔ရၿပီး အင္ဒိုပစိဖိတ္ေခၚ အိႏိၵယ သမုဒၵရာႏွင္႔ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာ ဆက္စပ္ေဒသ အထူးသၿဖင္႔ အီေကြတာ အပူပိုင္း ရပ္ဝန္းတြင္ ေတြ႔ရပါသည္။ ကမၻာ႔သႏၱာတန္း အားလံုး၏ ၄၀% မွာ ႀသစေတးလ်တြင္ ေတြ႔ရ၍ ၃၂.၅% ကို ၿမန္မာ အပါဝင္ အေရွ႔ေတာင္ အာရွတြင္ ေတြ႔ရပါသည္။ သႏၱာမ်ားသည္ သမေႏြး အရပ္ေဒသတြင္လည္း ရွင္သန္ နိဳင္ေသာ္ၿငား အမ်ားစုမွာ ပင္လယ္ေရ ပွ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္ ၂၆-၂၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိေသာ အပူပိုင္းပင္လယ္ၿပင္မ်ားတြင္ ေပါမ်ားစြာေတြ႔ရသည္။

ပံုမွန္အားၿဖင္႔ ပူေႏြးေသာ အပူပိုင္း ပင္လယ္ေရၿပင္တြင္ ေရသတၱဝါမ်ား လိုအပ္သည္ အဟာရ ပစၥည္းမ်ား ေပါမ်ားစြာ မရွိပါ၊ သႏၱာတန္းသည္ ထိုလိုအပ္ခ်က္ကို ၿဖည္႔ဆည္းေပး၏။ ပူေႏြးေသာ ေရမ်က္ႏွာၿပင္ အေပၚပိုင္းမွ ေနေရာင္ၿခည္မ်ားကို ခံယူ ရရွိနိဳင္သကဲ႔သို႔ ေအးၿမေသာ ပင္လယ္ေရေအာက္မွ ေရညွိေရေမွာ္မ်ားႏွင္႔လည္း ထိေတြ႔ေနနိဳင္သၿဖင္႔ ပင္လယ္ေရေန အပင္ႏွင္႔ သတၱဝါမ်ား၏ အစာ သံသရာ လည္မွဳကို ဦးေဆာင္ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ သႏၱာတန္းမ်ား၏ အထူးၿခား ဆံုးေသာ စြမ္းေဆာင္မွဳမွာ ကြ်န္း သို႔မဟုတ္ ကုန္းေၿမ၏ ကမ္းေၿခမွ မနီးမေဝးတြင္ တည္ရွိကာ ကမ္းေၿခကို ခံတပ္သဖြယ္ ကာကြယ္ေပးထားသၿဖင္႔ ေပါက္ဖြားစ ေရေန အပင္ႏွင္႔ သတၱဝါငယ္ေလး မ်ားကို မုန္တိုင္းႏွင္႔ လွိဳင္းလံုးႀကီး မ်ား၏ အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္ ေပးထားနိဳင္ၿခင္းပင္။ သႏၱာတန္း မ်ားသည္ လွိဳင္းမ်ား၏ အရွိန္ကို ေလွ်ာ႔က်ေစသည္၊ သို႔အတြက္ အခ်ိဳ႔ေသာ ကြ်န္းငယ္ေလးမ်ားအဖို႔ သႏၱာတန္း မရွိလ်င္ တည္ရွိေနရန္ မၿဖစ္နိဳင္ပါ။ အစာ အဟာရကို ထုတ္လုပ္ေပးကာ ေရေနအပင္ႏွင္႔ သတၱဝါမ်ားကို ခိုလွံဳရာေပးၿခင္းေႀကာင္႔ သႏၱာတန္းမ်ားကို ပင္လယ္ ကႏၱာရ၏ အိုေအစစ္မ်ား ဟု တင္စား သံုးႏွံဳးႀကၿခင္း ၿဖစ္သည္။

ဒီေရေတာ

 

အပူပိုင္း ပင္လယ္ၿပင္မ်ားတြင္ သႏၱာတန္းမ်ားႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာ မ်ားသည္ ေရေနသတၱဝါမ်ား ရွင္သန္ ေပါက္ဖြားရန္ မရွိမၿဖစ္ လိုအပ္သည္။ ငါးပုဇြန္လိပ္ ခရု ကမာႏွင္႔ ပင္လယ္ေပ်ာ္ ငွက္ေက်း တိရိစၦာန္ မ်ားသည္ သႏၱာတန္းႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာ မရွိပဲ ရွင္သန္နိဳင္စြမ္း မရွိပါ။

ပညာရွင္မ်ား၏ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မွဳ အရ ကမၻာတစ္ခုလံုးမွ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ားဆီမွ တႏွစ္လ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၉.၈ ဘီလံယံမွ ၃၇၅ ဘီလံယံခန္႔ မွ်ေသာ ဝင္ေငြကို ထုတ္လုပ္ေပးေနသည္ဟု ဆိုပါသည္။ တကမၻာလံုးတြင္ ႏွစ္စဥ္ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားဆီမွ ငါးတန္ခ်ိန္ေပါင္း ၆ သန္းခန္႔ ထုတ္လုပ္လ်က္ ရွိၿပီး စနစ္တက် ထိန္းသိမ္ထားေသာ သႏၱာတန္း တစ္စတုရန္း ကီလိုမီတာတိုင္းမွ ပင္လယ္စာ ၁၅ တန္ထုတ္လုပ္နိဳင္သည္ဆို၏။ အေရွ႔ေတာင္အာရွနိဳင္ငံမ်ား၏ ႏွစ္စဥ္ ပင္လယ္စာ ထုတ္လုပ္မွဳတြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂.၅ ဘီလံယံဖိုးမွာ သႏၲာေက်ာက္တန္း မ်ားမွ ထုတ္ယူၿခင္း ၿဖစ္သည္။ ထို႔အၿပင္ သႏၱာတန္ မ်ားကို အေၿခၿပဳကာ သဘာဝ မိတ္ဖက္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းမွ ဝင္ေငြမ်ားစြာ ရနိဳင္ပါ ေသးသည္။

ဇီဝစက္ဝန္း လည္ပတ္ေရး တြင္ အလြန္အေရးႀကီးေသာ သႏၱာတန္း မ်ားသည္ ယခုအခါ ရာသီဥတု ေဖါက္ၿပန္မွဳႏွင္႔ လူတို႔၏ ပေယာဂေႀကာင္႔ အႀကီးအက်ယ္ ပ်က္စီးၿခင္း ႀကံဳေနရၿပီၿဖစ္သည္။ ပညာရွင္မ်ား၏ ၂၀ဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ ေလ႔လာေတြ႔ရွိမွဳမ်ား အရ ကမၻာ႔သႏၱာတန္း ၁၉% မွာလံုးဝ ပ်က္စီး ေပ်ာက္ကြယ္ သြားၿပီး ေနာက္ထပ္ ၁၅-၁၈% မွာ ၁၀ႏွစ္ သို႔မဟုတ္ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္း ေပ်ာက္ကြယ္ သြားေတာ႔မည္ၿဖစ္သည္ ဟူ၏။ တကမၻာလံုး သႏၱာတန္း၏ ၄၆% သာလ်င္ လက္ရွိတြင္ အေကာင္း အတိုင္း ရွိေနၿပီး က်န္ သႏၱာတန္း မ်ားမွာ စိုးရိမ္ဘြယ္ရာ အေၿခေနရွိေနသည္ဟု ဆိုပါသည္။

သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားကို ပ်က္စီးေစေသာ အဓိက အခ်က္မ်ားမွာ ရာသီဥတု ပူေႏြးၿခင္း စြန္႔ထုတ္ ပစၥည္းမ်ားေႀကာင္႔ ပင္လယ္ေရထု ညစ္ညမ္းၿခင္း ငါးအလြန္အကြ်ံ ဖမ္းဆီးၿခင္း ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္း ႏွင္႔ တူးေၿမာင္းမ်ားႏွင္ တံတားမ်ား တူးေဖၚ ေဆာက္လုပ္ၿခင္းတို႔ ၿဖစ္ႀကသည္။

ၿမန္မာနိဳင္ငံ၌ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားကို ရခိုင္းကမ္းရိုးတန္းႏွင္႔ တနသၤာရီ ကမ္းရိုးတန္းတြင္ ေတြ႔ရသည္။ အထူးသၿဖင္႔ ၿမိတ္ကြ်န္းစုသည္ မ်ိဳးစံုေသာ သႏၱာမ်ိဳးကြဲမ်ားစြာ တည္ရွိရာ ေနရာတစ္ခု အၿဖစ္ ကမၻာေပၚတြင္ ထင္ရွား၏။ ကြ်န္းႀကီး ကြ်န္းငယ္ေပါင္း ၈၀ဝ ေက်ာ္ခန္႔ ရွိေသာ ဤကြ်န္းစု အတြင္းရွိ ကြ်န္းတိုင္း လိုလိုကို သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားက ဝန္းရံထားေလ႔ ရွိသၿဖင္႔ ေရေန ဇီဝမ်ိဳးကြဲ မ်ိဳးစံုကို ေတြ႔ရပါသည္။

ပထဝီ အေနအထား အရ ၿမိတ္ကြ်န္းစုႏွင္႔ တနသၤာရီ ကမ္းေၿမာင္ႀကား ေရျပင္ သည္ ေခ်ာင္းေၿမာင္း ေပါမ်ားေသာ တနသၤာရီ ကမ္းေၿမာင္ ေတာင္ပိုင္း၊ ကမ္းရိုးတန္း တစ္ေလွ်ာက္ က်ယ္ၿပန္႔ေသာ ဒီေရာက္ေတာႏွင္႔ ကမ္းေၿခအား တံတိုင္းသဖြယ္ ကာရံထား သည္႔ဟန္ တည္ရွိေနေသာ ၿမိတ္ကြ်န္းစုေႀကာင္႔ ေရေနသတဝါမ်ား ေပါက္ပြား က်က္စားရာ ေရကန္ႀကီး တစ္ခုသဖြယ္ တည္ရွိေနသည္႔ အၿပင္ ကြ်န္းမ်ားကို ဝန္းရံ ပတ္သိုင္းထားေသာ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားကလည္း ဖီဝမ်ိဳးကြဲမ်ား ေပါႀကြယ္ေစရန္ အားၿဖည္႔ေပးေန ေလသည္။

တနသၤာရီ ကမ္းေၿမာင္ေဒသ၏ ေတာင္ဘက္ပိုင္း စီးပြားေရးသည္ ေရထြက္ ပစၥည္း ထုတ္လုပ္သည္႔ လုပ္ငန္းေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ ထားၿခင္း ၿဖစ္ၿပီး ၿမိတ္ၿမိဳ႔ကို ဗဟိုၿပဳ ထားေသာ ထိုေဒသႀကီး တစ္ခုလံုးရွိ သိန္းခ်ီေသာ ေဒသခံ အမ်ားစုသည္ ေရထြက္ ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းႏွင္႔ ထိုလုပ္ငန္နွင္႔ ဆက္စပ္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္ေန ႀကသည္။ ထို႔ေႀကာင္႔ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္း ေရေန သတၱဝါမ်ား ေပါမ်ား ေနေရးသည္ ေဒသႀကီး တစ္ခုလံုးအတြက္ အလြန္အေရးႀကီးလွသည္။

ငါးလုပ္ငန္း ဦစီးဌာနမွ ေဖၚၿပေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားႏွင္႔ ငါးဖမ္းလုပ္သားမ်ား၏ ေၿပာႀကားခ်က္အရ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္း ႏွစ္စဥ္ ဖမ္းဆီးရရွိေသာ ငါးပုဇြန္ အေရအတြက္မွာ တစ္နွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ ေလွ်ာ႔နည္း လာသည္ဟု သိရပါသည္။

သဘာဝအေနထာ းအရ ငါးႏွင္႔ ေရသတၱဝါမ်ား ေပါက္ပြားရွင္ရန္ အလြန္ေကာင္းမြန္ေသာ ပထဝီ အေနထားကို ပိုင္ဆိုင္ထား ပါလ်က္သားႏွင္႔ ဖမ္းဆီးရမိေသာ ငါးပုဇြန္ အေရအတြက္ အဘယ္႔ေႀကာင္႔ က်ဆင္းလာပါ သနည္း။ အေၿဖမွာ အလြန္အကြ်ံ ငါးဖမ္းၿခင္း စည္းမဲ႔ ငါးဖမ္းၿခင္း အၿပင္ ေဒသတြင္း သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာမ်ား ပ်က္စီး ေပ်ာက္ကြယ္လာၿခင္းတို႔ ပင္ၿဖစ္ေလသည္။

၂၀၁၃ ခုႏွစ္က Wild life Conservation Society ႏွင္႔ ၿမန္မာနိဳင္ငံေမြးၿမဴေရးႏွင္႔ ေရလုပ္ငန္း ဝန္ႀကီးဌာနတို႔ ပူးေပါင္း တင္သြင္းေသာ Marine Conservation in Myanmar စာတမ္းတြင္ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္းမွ သႏၱာ ေက်ာက္တန္းမ်ား အေၿခေန အလြန္အမင္း ဆိုးဝါးေနမွဳကို ေဖၚၿပထားၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင္႔ သစ္ေတာေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာန ႏွင္႔ အဂၤလန္အေၿခစိုက္ အင္န္ဂ်ီအို သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔ တစ္ခုၿဖစ္ေသာ Funa and Flora international တို႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ပူးေပါင္း ကြင္းဆင္း ေလ႔လာ၍ ေတြ႔ရွိရသမွ်ကို တင္သြင္းေသာ ၿမန္မာ႔ကမ္းရိုးတန္းရွိ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ား ေလ႔လာမွဳ အစီရင္ခံစာ တြင္လည္း ၿမိတ္ကြ်န္းစုႏွင္႔ အနီး ကမ္းရိုးတန္း တစ္ေလ်ာက္ သႏၱာက်ာက္တန္း မ်ား၏ အေၿခေနမွာ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္စရာ အေၿခေနမ်ိဳးတြင္ တည္ရွိေနသည္ ကို ေတြ႔ရေႀကာင္း ေဖၚၿပထားၿပီး အကယ္၍ ၿပန္လည္ ထိန္းသိမ္းမွဳကို အလ်င္အၿမန္မလုပ္နိဳင္ပါက ေနာင္ ဆယ္ႏွစ္မွ အႏွစ္၂၀ အတြင္း ၿမိတ္ကြ်န္းစုတြင္ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားကြယ္ ေပ်ာက္သြား နိဳင္ေႀကာင္း အႀကံၿပဳ ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္း သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ားကို ပ်က္စီးေစခဲ႔ေသာ အဓိကအခ်က္မ်ားမွာ
၁- ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္ပူေနြးမွဳ
၂- ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္း
၃- ကြ်န္းမ်ားႏွင္႔ နီးကပ္စြာ ဆြဲယူငါးဖမ္းေသာ ဝါလပ္ငါးဖမ္းသေဘၤာာမ်ား
၄- ငါးဖမ္းေလွမ်ား အဆင္ၿခင္မဲ႔ ေက်ာက္ဆူး ပစ္ခ်ၿခင္းႏွင္႔ ေမွ်ာ႔ငုတ္သူမ်ားက သႏၱာက်ာက္တန္းမ်ားကို နင္းေခ်ၿခင္း တို႔ၿဖစ္သည္။

၁- ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္ ပူေႏြးမွဳ
၂၀ဝ၉-၂၀၁၀ ႏွစ္မ်ားတြင္ ေဒသတြင္း စီဆင္းခဲ႔ေသာ အယ္နီညိဳး ေရပူစီးေႀကာင္းႏွင္႔ ကမၻာ႔ေရမ်က္ႏွာၿပင္ ပူေႏြးမွဳလာမွဳေႀကာင္႔ ေရတိမ္ေန သႏၱာေကာင္မ်ား ေသဆံုးၿခင္းမ်ား အႀကီးအက်ယ္ ၿဖစ္ခဲ႔ ပါသည္။ ေမာ္လဒိုက္၊ ထိုင္း ႏွင္႔ အင္ဒိုနီးရွားတို႔တြင္ သႏၱာေကာင္မ်ား ေသဆံုးၿခင္း မကူးစက္ေစရန္ႏွင္႔ ေသဆံုးသြားေသာ သႏၱာက်ာက္တန္းမ်ား မက်ိဳးပဲ႔သြားေစရန္ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္မွဳမ်ား ၿပန္လည္ ပ်ိဳးေထာင္မွဳမ်ား ၿပဳလုပ္ခဲ႔ေသာ္လည္း ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္းမွ သႏၱာမ်ားကမူ ကာကြယ္ၿပဳစု ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ေရွာက္မွဳ လံုးဝ မရရွိခဲ႔ပါ။ သႏၱာမ်ားသည္ သက္ရွိမ်ား ၿဖစ္ႀကသၿဖင္႔ မက်န္းမာလ်င္ ကူးစက္တတ္သည္ အေလ႔ရွိရာ ၂၀ဝ၉ ၂၀၁၀ တြင္း ၿမိတ္ကြ်န္းစုရွိ သႏာေက်ာက္တန္း မ်ားစြာ ပ်က္စီးခဲ႔ရေလသည္။

၂- ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္း

 အမိုးနီးယန္း နိဳက္ထရိတ္ ေၿမႀသဇာကို ဒီဇယ္ႏွင္႔ ေရာနယ္၍ စဥ္႔အိုးငယ္ (သို႔မဟုတ္) ပလက္စတစ္ပံုလြတ္ထဲ ဖိသိပ္ထည္႔ကာ အေပၚမွ ယမ္းေပ်ာ႔ႏွင္႔အုပ္ၿပီး စနက္တံစိုက္ကာ မီးရွိဳ႔၍ ပင္လယ္ထဲ ပစ္ခ် ငါဖမ္းၿခင္းကို ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္းဟု ေခၚႀကသည္။ ငါးအုပ္မ်ား စုေဝး အစာရွာေနေသာ သႏၱာက်ာက္တန္းႏွင္႔ ေရေအာက္ ေက်ာက္ေဆာင္မ်ား အေပၚ တိုက္ရိုက္ ပစ္ခ်ေဖါက္ခြဲကာ ငါးဖမ္းေသာနည္း ၿဖစ္ေသာေႀကာင္႔ သႏၱာေတာ မ်ားကို တိုက္ရိုက္ပ်က္စီးေစသည္။ ထို႔အၿပင္ ဒီဇယ္ႏွင္႔ ဓါတ္ေၿမႀသဇာ ဓါတ္ၿပဳရာမွ ထြက္လာေသာ နိဳက္ထရိက္ ကလည္း အဆိပ္ၿဖစ္ကာ သႏၱာေကာင္မ်ားကို ေသဆံုးခ်ိနဲ႔ ေရာဂါရေစသည္။ ၿမိတ္ကြ်န္းစုအတြင္းရွိ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား ပ်က္စီးရၿခင္း၏ အဓိကလက္သည္မွာ အလြန္ဆိုးဝါးေသာ ဤနည္းၿဖင္႔ ငါးဖမ္းၿခင္းေႀကာင္႔ၿဖစ္ၿပီး ယခုတိုင္ အသံုးၿပဳကာ ငါးဖမ္းေနႀကဆဲၿဖစ္သည္။

ငါးဗံုးခဲြပစၥည္းမ်ား

ဗံုးခြဲသည္႔နည္းၿဖင္႔ ငါးဖမ္းၿခင္းကို ေဒသတြင္း သယ္ယူလာသူမ်ားမွာ တဖက္နိဳင္ငံမွ ငါးခိုးဖမ္း သူမ်ားၿဖစ္ၿပီး သူတို႔သည္ ၁၉၈၉ ေလာက္မွ ၂၀ဝ၀ ၿပည္႔လြန္ႏွစ္မ်ား အထိ အားေကာင္းေသာ အင္ဂ်င္စက္မ်ား အသံုးၿပဳဳကာ ၿမိတ္ကြ်န္းစုအတြင္း တရားမဝင္ ဝင္ေရာက္ ငါးခိုးဖမ္းခဲ႔ ႀကသည္။ ငါးဗံုးခြဲေလွ မ်ားတြင္ ကြန္ပက္ဆာ Compressor စက္မ်ား တပ္ဆင္ထားၿပီး ဗံုးခြဲအၿပီး ပင္လယ္ ေရေအာက္ ႀကမ္းၿပင္တြင္ ေသဆံုးေနႀကေသာ ငါးမ်ားကို ကြန္ပက္ဆာ မ်ားသံုးကာ ေရငုတ္ ေကာက္ယူႀကသည္။ ထိုသို႔ ေရငုတ္ ငါးေကာက္ရာတြင္ ေရငုတ္ကြ်မ္းက်င္သူ ေဒသခံ ေရေပ်ာ္ ဆလံုလူမ်ိဳးမ်ားကို အခေႀကးေငြ ႏွင္႔ မူးယစ္ေဆးဝါး ေပးကာ အသံုးခ်ႀကသည္။

ေနာက္ပိုင္း တပ္မေတာ္မွ ပင္လယ္ၿပင္စိုးမိုးေရး ဖိဖိစီးစီး ေဆာင္ရြက္လာခ်ိန္တြင္ တဖက္နိဳင္ငံသား မ်ားသည္ ကိုယ္တိုင္ ဝင္ေရာက္လာၿခင္း မရွိေတာ႔ပဲ ဆလံုမ်ားႏွင္႔ ေဒသခံၿမန္မာမ်ားကို ေလွႏွင္႔ ေငြေႀကး ပစၥည္းဥစၥာ ေထာက္ပံ႔ေပးကာ ဗံုးခြဲငါးဖမ္း ေစသည္။ ၁၉၉၅ မွ ၂၀ဝ၀ ခုႏွစ္အတြင္း မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင္႔ ေရေႀကာ ညွပ္ၿခင္း စေသာ ေရာဂါမ်ားေႀကာင္႔ အရြယ္ေရာက္သူ ဆလံု အမ်ိဳးသား ဦးေရ သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားၿပီး သည္ေနာက္ လက္ရွိတြင္ ထိုငါးဗံုးခြဲေလွမ်ားကို ဦးစီးသူ မ်ားမွာ ေဒသခံ ၿမန္မာ ေရလုပ္သားမ်ား ၿဖစ္လာႀကသည္။

သူတို႔သည္ ယခင္က ဆလံုမ်ား အေၿခခ် ေနထိုင္ရာ ဇာဒက္ႀကီး ဂ်ာလန္း မက်ံဳးဂလက္ႏွင္႔ လငန္း ေက်းရြာမ်ားတြင္ အေၿခစိုက္ကာ ဗံုးခြဲငါးဖမ္း အလုပ္ကို ပံုဖ်က္လုပ္ကိုင္ ေနႀကဆဲၿဖစ္ၿပီး လွိဳင္ေလ သာေသာ ရက္မ်ားတြင္ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အထူးသၿဖင္႔ ဇာဒက္ႀကီးကြ်န္း ဂ်ာလန္းကြ်န္း ေတာင္ေတာ္ဝင္ ေၿမာက္ေတာ္ဝင္ ကြ်န္းဖီလာႏွင္႔ အနီးတဝိုက္ ေညာင္ဝိကြ်န္း လန္းပိကြ်န္း လငန္းကြ်န္း ေက်ာ္ သေဘၤာေခၚ Black Rock ပဥၥဘုကၽြန္းႏွင္႔ မီးစိမ္းကြ်န္း စူလာကြ်န္းမ်ားတြင္ ဗံုးခြဲငါးဖမ္းႀကေလသည္။

ထိုကြ်န္းအနီး တဝိုက္တြင္ တပ္မေတာ္မွ တပ္စခန္းမ်ား တပ္စြဲထားသည္႔ အၿပင္ ေရတပ္ကင္းလွည္႔ သေဘၤာမ်ား ကလည္း ရွိေနပါလ်က္ ထိုေပါက္ကြဲမွဳမ်ားက သာမန္ၿဖစ္ရိုးၿဖစ္စဥ္ သဖြယ္ ေနစဥ္ၿဖစ္ေနႀကသည္။ သာမန္ငါးဖမ္းေလွမ်ား အတြက္ ကြန္ပရက္ဆာ မလိုအပ္ပါ၊ ဗံုးခြဲေလွႏွင္႔ ေမွ်ာ႔ေကာက္ ေက်ာက္ပုဇြႏ္ ဖမ္းသူမ်ားသာ အသံုးၿပဳႀကသည္။ သို႔ေသာ္ ကြန္ပရက္ဆာစက္ တင္ထားေသာ ငါးဖမ္းေလွမ်ားကို မည္သူမွ အေလးမထားႀက။ ထို႔အၿပင္ သႏာေတာမ်ားတြင္ က်က္စားေသာ ႀကက္တူေရြး ငါးကဲ႔သို႔ေသာ ငါးမ်ားကို သာမန္ ငါးဖမ္းနည္းမ်ားၿဖင္႔ အံုႏွင္႔က်င္းႏွင္႔ ဖမ္းဆီးရရွိနိဳင္ဖို႔ မၿဖစ္နိဳင္ပါ၊ တဖတ္နိဳင္ငံသို႔ တင္ပို႔မည္႔ ငါးမ်ားကို စစ္ေဆးေသာ ငါးလုပ္ငန္း ဦးစီးဌာနမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား ဝီရိယစိုက္ပါလ်င္ ဤငါးကား ဗံုးခြဲငါး ဤငါးကား သာမန္ ငါးဖမ္းနည္းၿဖင္႔ ဖမ္းေသာ ငါးမ်ားဟု လြယ္ကူစြာခြဲၿခားနိဳင္ ပါသည္။ ထိုသို႔မဟုတ္ေသာေႀကာင္႔ ယခုအခါ ယခင္ကလူမေနေသာ ကြ်န္းမ်ားေပၚတြင္ အႏွံအၿပား က်ဴးေက်ာ္ေနထိုင္ကာ ဗံုးခြဲငါးဖမ္းေနေသာ ငါးဖမ္းေလွမ်ား၏ ဗံုးခြဲသံမ်ားက ၿမိတ္ကြ်န္းစုအတြင္း ဆူညံစြာ ႀကားေနရဆဲၿဖစ္သည္။

၃- ကြ်န္းမ်ားႏွင္႔ နီးကပ္စြာ ဆြဲယူငါးဖမ္းေသာ ဝါလပ္ငါးဖမ္းသေဘၤာာမ်ား
ဒရြတ္ဆြဲပိုက္မ်ား သံုး၍ ငါးဖမ္းေသာ ၀ါလပ္ေလွမ်ားသည္ ကမ္းေၿခမွအနည္းဆံုး ၃ မိုင္အကြာတြင္မွ ငါးဖမ္းရမည္ၿဖစ္ေသာ္လည္း ငါးပုဇြန္ ပိုမိုဖမ္းမိနိဳင္ရန္ ကမ္းေၿခႏွင္႔ နီးကပ္စြာ ငါးဖမ္းေသာေႀကာင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား ပ်က္စီးေစသည္႔အၿပင္ ဒရြတ္ဆြ ဲပိုက္ႀကီး မ်ားသည္ ပင္လယ္ႀကမ္းၿပင္ အေနအထားကို ေၿပာင္းလဲေစသၿဖင္႔ သႏၱာေကာင္ေလးမ်ား ေသဆံုးပ်က္စီးၿခင္းကို ၿဖစ္ေစေလသည္။

၄- ငါးဖမ္းေလွမ်ားအဆင္ၿခင္မဲ႔ ေက်ာက္ဆူးပစ္ခ်ၿခင္းႏွင္႔ ေမွ်ာ႔ငုတ္သူမ်ားက သႏၱာက်ာက္တန္းမ်ားကို နင္းေခ်ၿခင္း
ငါးဖမ္းေလွမ်ားသည္ ေရခ်ဳဳိခပ္ယူရန္ လည္းေကာင္း အနားယူရန္ လည္းေကာင္း ကၽြန္းအနီး ေက်ာက္ခ် ရပ္နားေသာ အခါ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား အေပၚ ေက်ာက္ဆူး ပစ္ခ်ၿခင္းအားၿဖင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားစြာကို ပ်က္စီးေစ ပါသည္။ ထို႔အတူ ကြန္ပရက္ဆာမ်ား သံုးကာ ေမွ်ာ႔ေကာက္သူ ေက်ာက္ပုဇြန္ဖမ္းသူ ခရုကမာ ငုတ္သူမ်ားကလည္း သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ားေပၚ နင္းေခ် သြားလာေသာေႀကာင္႔ ေက်ာက္တန္းမ်ား ပ်က္စီးေသေႀကႀကရသည္။

သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာမ်ားကို ကာကြယ္ ထိန္းသိမ္းရန္ အတြက္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင္႔ သစ္ေတာေရးရာ၊၊ ေမြးၿမဴေရးႏွင္႔ ေရလုပ္ငန္း၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္း၊ ပရဟိတ အဖြဲ႔မ်ားႏွင္႔ ေဒသခံတို႔ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ လိုပါသည္။ အထူးသၿဖင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္းႏွင္႔ ဒီေရေရာက္ ေတာမ်ားမွ ပင္လယ္ ေရထြက္ ပစၥည္းထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္ကို စနစ္တက် ထုတ္ယူနိဳင္ေရးမွာ အလြန္အေရးႀကီးၿပီး ဘရာဇီးနိဳင္ငံတြင္ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္နိဳင္သၿဖင္႔ အက်ဳိး ေက်းဇူးမ်ားစြာ ခံစားရသည္။

ထိုင္းနိဳင္ငံတြင္ ဒီေရာက္ေတာမ်ားႏွင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရးကို သစ္ေတာေရးရာမွ တာ၀န္ခံေဆာင္ရြက္ရၿပီး အသံုးစရိတ္ကို ခရီးသြား လုပ္ငန္းမွ ရယူပါသည္။ ကၽြန္းသို႔ အလည္အပတ္လာ သူမ်ားထံမွ ၀င္ေႀကးေကာက္ခံကာ ထိုေငြၿဖင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္းႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ ၿပန္လည္ပ်ဳိးေထာင္ေရးကို ေဆာင္ရြက္သည္။

ၿမန္မာနိဳင္ငံတြင္လည္း ၿမိတ္ကၽြန္းစုသို႔ ႏွစ္စဥ္ ကမၻာ႔လွည္႔ ခရီးသည္မ်ား ေထာင္ခ်ီ၀င္ေရာက္လ်က္ ရွိၿပီး ထိုမွ နိဳင္ငံၿခားေငြမ်ား ရရွိေနပါသည္။ ၿမိတ္ကၽြန္းစုသို႔ ၀င္ေရာက္လည္ပတ္ရန္ အတြက္ ဟိုတယ္ႏွင္႔ ခရီးသြား ၀န္ႀကီးဌာနမွ ခိုင္ေႀကး (Royalty fee) အၿဖစ္ အနည္းဆံုး ၅ ရက္အတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀၀ ေကာက္ယူပါသည္၊ သို႔ေသာ္ ထိုေငြမ်ားကို သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ားႏွင္႔ ဒီေရေရာက္ေတာ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ေရးတြင္ အသံုးခ်သည္ဟု မႀကားရပါ။ လန္းပိအမ်ဳိးသား အဏ၀ါဥယ်ာဥ္အနီး မက်ဳံးဂလက္ ေက်းရြာတြင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေစာင္႔ေရွာက္ေရးႏွင္႔ သစ္ေတာေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာနမွ Ranger Station တစ္ခု ဖြင္႔လွစ္ထားရွိကာ အရာရွိတစ္ဦးႏွင္႔ ၀န္ထမ္း ၃ ဦးကို အေၿခစိုက္ ေစသည္။ သို႔ေသာ္ အေထာက္အပံ႔ ၿပည္႔စံု လံုေလာက္မွဳ မရွိသၿဖင္႔ သြားေရးလာေရးသာမက စားေသာက္ ေနထိုင္ေရးတြင္ပါ ေက်းရြာေန ေရလုပ္သားမ်ားကို မွီခိုေနရသၿဖင္႔ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ားႏွင္႔ ဒီေရာက္ေတာမ်ားကို ကာကြယ္ ေစာင္႔ေရွာက္ထိန္းသိမ္းရန္ မည္သို႔မွ တတ္နိဳင္စြမ္းမရွိပါေခ်။

 တနသၤာရီကမ္းေၿမာင္ေဒသ ေတာင္ဘက္ပိုင္း၏ စီးပြားေရးသည္ ေရထြက္ ပစၥည္းထုတ္လုပ္သည္႔ လုပ္ငန္းႏွင္႔ ဆက္စပ္ လုပ္ငန္းမ်ား အေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ၿမိတ္ၿမိဳ႔ကို ဗဟိုၿပဳ ထားေသာ ထိုေဒသႀကီး တစ္ခုလံုးရွိ သိန္းခ်ီေသာ ေဒသခံ အမ်ားစုသည္ ေရထြက္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းႏွင္႔ ဆက္စပ္လုပ္ငန္း မ်ားကို လုပ္ကိုင္ေနႀကသည္။ ေၿမထဲပင္လယ္အတြင္း ငါးပုဇြန္ ဖမ္းဆီးရရွိမွဳ အလြန္အမင္း က်ဆင္း သြားေသာေႀကာင္႔ စပိန္၊ ၿပင္သစ္ အေရွ႔ေတာင္ပိုင္း အီတလီေတာင္ပိုင္း ဂရိ ႏွင္႔ ေဘာလကန္ ေဒသမွ နိဳင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရး လူမွဳေရး မတည္ၿငိမ္မွဳမ်ား ၿဖစ္ေပၚခဲ႔သည္႔ သာဓက ရွိသည္၊ ထို႔ေႀကာင္႔ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္း ေရေနသတၱဝါမ်ား ေပါမ်ာ းေနေရးသည္ ေဒသႀကီး တစ္ခုလံုး အတြက္ အလြန္အေရးႀကီး လွသည္။

ၾကက္တူေရြးငါး

ဒီငါးမ်ဳိးေတြကို Coral reef ငါးေတြလို႔ ေခၚႀကပါတယ္၊ သနၱာေက်ာက္တန္းေတြႀကား ေနထိုင္က်က္စားတဲ႔ ငါးေတြေပါ႔။ (Finding Nemo ရုပ္ရွင္ကားထဲက နီမိုးရဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြေပါ႔)။ ၿမန္မာ႔ ေတာင္းပိုင္းသားမ်ား ကေတာ႔ ဘာဂ်ီငါးေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ ဘာဂ်ီဆိုတာ သႏၱာကို ထား၀ယ္လို ေခၚတာပါ။

သႏၱာေက်ာက္တန္းေတ ြႀကားမွာ ေနထိုင္တဲ႔ ငါးေတြမို႔ ငါးအစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ ဖမ္းလို႔ရတဲ႔ ငါးဖမ္းပိုက္နဲ႔ ဖမ္းလို႔ မရနိဳင္ပါဘူး။ ငါးမွ်ားနဲ႔ ဖမ္းရင္ေတာင္ အေတာ္မလြယ္တဲ႔ ငါးေတြပါ။ အမ်ားအားၿဖင္႔ မွိန္းထိုးတဲ႔ နည္းနဲ႔ ထိုးဖမ္းမွ ရေလ႔ရွိ ပါတယ္။ ဆိုေတာ႔ ဒီလိုငါးေတြကို အခုလို အစုအၿပံဳလိုက္ ေရာင္းခ်ေနနိဳင္တယ္ ဆိုကတည္းက ဒီငါးေတြကို ဖမ္းခဲ႔သူဟာ ဗံုးခြဲ ငါးဖမ္းနည္း (Dynamite fishing) နဲ႔ ဖမ္းခဲ႔တာ ေသခ်ာပါတယ္။

ၿမိတ္ကၽြန္းစုဟာ ၿမန္မာနိဳင္ငံရဲ႔ သြားေရာက္လည္ပတ္သင္႔တဲ႔ အလွပဆံုး ေနရာေတြထဲက တစ္ခုအၿဖင္႔ ကမၻာလွည္႔ ခရီးသြားမ်ားႀကား ထင္ရွားေက်ာ္ႀကားေပမဲ႔ ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္း အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ေနတဲ႔ ေနရာအၿဖစ္လည္း နာမည္ဆိုးနဲ႔ အလြန္လူသိမ်ား ပါတယ္။ ၿမိတ္ကၽြန္းစုထဲမွာ ဗံုးခြဲသံမႀကားရတဲ႔ ေန႔ရယ္ဆိုလို႔ မရွိသေလာက္ ပါပဲ။ ဗံုးခြဲတဲ႔အတြက္ ငါးပုဇြန္ ရွင္သန္ေပါက္ဖြားေရး အတြက္ အေရးအႀကီးဆံုး သႏၱာေက်ာက္တန္းေတြလည္း ကုန္သေလာက္ၿဖစ္ေနပါၿပီ။

ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္းေႀကာင္႔ နိဳင္ငံဂုဏ္သိကၡာက်တဲ႔အၿပင္ ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခုေလာက္ဆို ငါးပုဇြန္ ဖမ္းဆီးရရွိမွဳဟာ သိသိသာသာႀကီး ေလွ်ာ႔က်သြားေတာ႔မွာ ေၿမႀကီးလက္ခတ္မလြဲပါ။ အခုေတာင္ ငါးဖမ္းဆီးရရွိမွဳ တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားတာ ေတြ႔ေနရပါၿပီ။ ဒီဓါတ္ပံုဟာ ထိုင္းနိဳင္ငံ ရေနာင္းၿမိဳ႔ ငါးေလလံေစ်းက ေလလံပစ္ ငါးေတြရဲ႔ ပံုပါ။ ထိုင္းနိဳင္ငံမွာ ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္း လံုး၀ ပေပ်ာက္သြားပါၿပီ၊ ဒါေပမဲ႔ အခုလို ငါးေတြ ၿမန္မာၿပည္ ကေန ၀င္လာမစဲပါပဲ။ သူတို႔က သူတို႔နိဳင္ငံရဲ႔ သယံဇာတကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ကာကြယ္ထား ေပမဲ႔ ကိုယ္ေတြက်ေတာ႔ ပစ္စလက္ခတ္ ၿဖစ္ေနတာ။

ဒီငါးေတြဟာ ေကာ႔ေသာင္းမွာ ငါးလုပ္ငန္းဦးစီးဌာနက ခြင္႔ၿပဳမွ ရေနာင္းမွာ ေရာင္းခ်နိဳင္တာပါ။ သေဘာကေတာ႔ ဗံုးခြဲငါးဖမ္းၿခင္းကို ၿမန္မာၿပည္မွာ တရား၀င္ခြင္႔ၿပဳထားသလိုပါပဲ။ ဒီဓါတ္ပံုဟာ တနိဳင္ငံလံုး ဆံုးရွဳံးေနတဲ႔ သယံဇာတေတြထဲက ေရထြက္သယံဇာတ ဆံုးရွဳံးမွဳ တစ္ခုကို ၿပတဲ႔ပံုဆိုပါေတာ႔။

၂၀၁၃ ခုႏွစ္က Wild life Conservation Society ႏွင္႔ ၿမန္မာနိဳင္ငံ ေမြးၿမဴေရးႏွင္႔ ေရလုပ္ငန္း ဝန္ႀကီးဌာနတို႔ ပူးေပါင္း တင္သြင္းေသာ Marine Conservation in Myanmar စာတမ္းတြင္ ၿမိတ္ကြ်န္းစု အတြင္းမွ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား အေၿခေန အလြန္အမင္း ဆိုးဝါးေနမွဳကို ေဖၚၿပထားၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင္႔ သစ္ေတာေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာန ႏွင္႔ အဂၤလန္အေၿခစိုက္ အင္န္ဂ်ီအို သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႔တစ္ခုၿဖစ္ေသာ Funa and Flora international တို႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ပူးေပါင္း ကြင္းဆင္း ေလ႔လာ၍ ေတြ႔ရွိ ရသမွ်ကို တင္သြင္းေသာ ၿမန္မာ႔ ကမ္းရိုးတန္းရွိ သႏၱာေက်ာက္တန္း မ်ား ေလ႔လာမွဳ အစီရင္ခံစာတြင္လည္း ၿမိတ္ကြ်န္းစုႏွင္႔ အနီး ကမ္းရိုးတန္း တစ္ေလ်ာက္ သႏၱာ က်ာက္တန္း မ်ား၏ အေၿခေနမွာ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္စရာအေၿခေနမ်ိဳးတြင္ တည္ရွိေနသည္ ကို ေတြ႔ရေႀကာင္းေဖၚၿပ ထားၿပီး အကယ္၍ ၿပန္လည္ထိန္းသိမ္းမွဳကို အလ်င္အၿမန္ မလုပ္နိဳင္ပါက ေနာင္ ဆယ္ႏွစ္မွ အႏွစ္၂၀ အတြင္း ၿမိတ္ကြ်န္းစုတြင္ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ား ကြယ္ေပ်ာက္ သြားနိဳင္ေႀကာင္း အႀကံၿပဳထား သည္ကို ေတြ႔ရသည္။

စာေရးသူ - ေအာင္ဇင္လတ္ https://facebook.com/aung.z.latt.7